Nhật Bản là điểm đến của hơn 50% lao động Việt Nam đi làm việc tại nước ngoài

Nhật Bản đã trở thành đích đến chính của lao động Việt Nam với con số ấn tượng, hơn 50% lao động Việt Nam đi làm việc nước ngoài mỗi năm chọn Nhật Bản là điểm đến của họ. Tính đến thời điểm hiện tại, có hơn 200.000 thực tập sinh Việt Nam tại đất nước Mặt trời mọc, đứng đầu trong số 15 quốc gia gửi thực tập sinh đến Nhật.

Thông tin này được Cục Phó Quản lý Lao Động Ngoài Nước Phạm Viết Hương công bố tại Hội thảo 50 năm quan hệ ngoại giao Việt – Nhật diễn ra vào ngày 25/8. Đáng chú ý, số lượng thực tập sinh đã tăng tám lần từ năm 2013, với mức lên đến 82.700 người năm 2019. Trải qua ba thập kỷ hợp tác, Nhật Bản đã mở cửa để chào đón tổng cộng hơn 400.000 thực tập sinh Việt Nam.

Ngoài thực tập sinh, còn có một đội ngũ lớn hơn với 80.000 lao động kỹ năng đặc định. Đây là những người lao động có khả năng làm việc dài hạn tại Nhật với mức lương hấp dẫn hơn so với thực tập sinh. Đặc biệt, nhiều trong số họ là những người đã trải qua chương trình thực tập sinh và chuyển hóa thành lao động chính thức. Gần 1.700 điều dưỡng, hộ lý cũng tham gia vào lực lượng lao động, cùng với 65.000 lao động kỹ thuật, kỹ sư, phiên dịch viên và hàng nghìn lao động từ những huyện nghèo tham gia theo chương trình JM Japan. Nhìn chung, có hơn 345.000 lao động Việt Nam đang hoạt động tại Nhật Bản, phục vụ trong 84 ngành nghề, tính đến cuối năm 2022.

Nhìn chung, mối quan hệ lao động giữa Việt Nam và Nhật Bản không chỉ giúp Nhật Bản đáp ứng nhu cầu nhân sự đa dạng mà còn mang lại cơ hội lớn cho lao động Việt Nam trải nghiệm và phát triển sự nghiệp tại một trong những nền kinh tế hàng đầu thế giới.

Mặc dù quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Nhật Bản ngày càng vững mạnh, ông Phạm Viết Hương, Cục Phó Quản Lý Lao Động Ngoài Nước, đã nhấn mạnh những hạn chế và thách thức mà chương trình thực tập sinh kỹ năng đang phải đối mặt từ năm 1992 đến nay.

Theo ông Hương, lao động tham gia chương trình chỉ nhận được mức lương tối thiểu, không được thưởng, và không có các phụ cấp như người lao động bản địa tại Nhật Bản. Họ cũng không được phép chuyển đổi nơi làm việc trong trường hợp công việc không phù hợp hoặc khi gặp vấn đề với sự không tốt từ phía chủ nhà.

“Tình trạng lao động bỏ trốn khỏi nơi thực tập và cư trú bất hợp pháp, mặc dù đã giảm, nhưng vẫn chưa có sự cải thiện đáng kể,” ông Hương lưu ý. Ông giải thích rằng không chỉ do việc tuyển chọn ứng viên không phù hợp, mà còn do một số nghiệp đoàn Nhật Bản yêu cầu chi trả hoa hồng, khiến cho người lao động phải chịu nhiều chi phí. Ngoài ra, môi trường làm việc tại nhiều doanh nghiệp bản địa vẫn chưa đạt chất lượng tốt, với công việc nặng nhọc và thu nhập thấp. Thêm vào đó, đồng Yên rớt giá mạnh cũng làm gia tăng áp lực tài chính đối với lao động, buộc họ phải tìm kiếm công việc ngoài quy định.

Ông Watanabe Shige, Phó Đại Sứ Nhật Bản tại Việt Nam, nhấn mạnh sự quan trọng của nhân lực Việt Nam đối với phát triển kinh tế và xã hội của Nhật Bản. Sự đóng góp lớn của lao động Việt Nam đã được chứng minh thông qua các dự án và doanh nghiệp mà họ tham gia. Ông Watanabe Shige cũng nhấn mạnh rằng theo khảo sát của Tổ Chức Xúc Tiến Thương Mại Nhật Bản, Việt Nam là một trong những quốc gia rất hứa hẹn cho việc đầu tư từ phía doanh nghiệp Nhật Bản.

Để bảo vệ quyền lợi của lao động và đảm bảo tính hợp tác chính thức, chính quyền của cả Việt Nam và Nhật Bản đã có những bước quan trọng. Một số doanh nghiệp vi phạm quy định đã phải chịu hậu quả nặng khi hàng loạt giấy phép được thu hồi, trong đó có 4 công ty bị tạm dừng phái cử do tỷ lệ thực tập sinh bỏ trốn quá cao.

Phía Việt Nam đã đưa ra đề xuất cải tiến các chương trình tiếp nhận thực tập sinh và lao động kỹ năng. Đồng thời, họ đề nghị đánh giá lại chương trình tiếp nhận điều dưỡng viên chăm sóc người cao tuổi. Ngoài ra, phía Nhật Bản được khuyến khích xem xét mở rộng ngành nghề tiếp nhận thực tập sinh, đặc biệt trong lĩnh vực phục vụ nhà hàng, khách sạn, bảo dưỡng đường sắt đô thị và tàu cao tốc, thi công, xây dựng công trình ngầm…

Quan hệ ngoại giao chính thức giữa Việt Nam và Nhật Bản bắt đầu từ năm 1973. Năm 1992, Việt Nam bắt đầu đưa lao động sang làm việc tại Nhật Bản, với thời gian làm việc thường kéo dài từ 3-5 năm và mức thu nhập bình quân đạt khoảng 1.200-1.400 USD mỗi tháng.

Tổng số lao động Việt Nam đang làm việc tại 50 quốc gia và vùng lãnh thổ lên đến hơn 600.000 người mỗi năm, mang về gần 4 tỷ USD ngoại tệ theo đường chính ngạch, chưa kể các kênh khác. Trong đó, Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan vẫn chiếm hơn 90% tổng số lao động Việt Nam xuất khẩu.